برترین ها

خرید و دانلود

در زیر بخش هایی از پایان نامه را مشاهد می فرمایید

واحد رشت

دانشکده علوم انسانی

گروه آموزشی روانشناسی

پایان ­نامه تحصیلی جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد

رشته: روانشناسی گرایش: عمومی

عنوان:

اثر بخشی آموزش راهبرد­های فراشناخت و خلاقیت بر خود پندارۀ تحصیلی

استاد راهنما:

دکتر حسن احدی

استاد مشاور:

دکتر محسن مشکبید حقیقی

نگارش:

مهشید جاه طلب ضیابری

بهمن 1393

تقدیم به:

به همسر مهربانم و فرزند عزیزم که همانند شکوفه­ای خوش بو، نهال امید را در وجودم بارور می کند.

به پدر و مادر ارجمندم و همه همکاران، دوستان و خوبانی که مشوق اینجانب برای برای ادامه تحصیل و انتخاب این موضوع پژوهشی بوده­اند.

به تمام کسانی که دلشان برای رشد و توسعه کشور عزیزمان ایران می تپد و در این راستا گام­های جدی و عملی بر می دارند.

به آن معلمانی که بی هیچ ادعا در اقصی نقاط این کشور دغدغه تربیت دانش­آموزانی خلاق، نو آور و کار آفرین را در سر دارند و دلسوزانه بر بارور شدن قوه خلاقیت جوانان این مرز و بوم می­پردازند.

به همه اساتید بزرگواری که مرا در این امر یاری کردند.

تشکر و قدردانی

با سپاس از خداوند منان که توفیق عنایت نمود تا در ارتقاء سطح علمی خود بکوشم ودر این راه از راهنمایی­ها و مشاوره­های علمی اساتید مجرب خود جناب آقای دکتر حسن احدی استاد راهنما و جناب آقای دکتر محسن مشکبید حقیقی استاد مشاور و جناب آقای دکتر بهمن اکبری داور که قبول زحمت نموده و داوری این جانب را به عهده گرفتند بهره مند شوم. بدینوسیله از زحمات بی­دریغ و گرانقدر این عزیزان با تمام توان تقدیر و تشکر می­نمایم و تقصیر هر گونه نقص و کاستی در این تحقیق را با دل و جان می­پذیرم.

مهشید جاه طلب ضیابری

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده 1

فصل اول: کلیات تحقیق. 2

1-مقدمه 3

1-1بيان مسأله: 4

1-2هداف پژوهش... 7

الف )هدف اصلی: 7

ب)اهداف فرعی: 7

1-3 فرضيه‏هاي پژوهش: 7

1-4 اهمیت و ضرورت تحقیق. 7

1-5 تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها 8

1-5-1تعریف مفهومی راهبردهای فراشناختی: 8

1-5-2تعریف مفهومی خلاقیت: 9

1-5-3تعریف مفهومی خود پنداره تحصیلی: 9

1-5-4 تعریف عملیاتی راهبردهای فراشناختی: 9

1-5-5 تعریف عملیاتی خلاقیت: 9

1-5-6 تعریف عملیاتی خودپندارۀ تحصیلی: 9

1-6 متغیرهای تحقیق: 10

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش و پیشینه تحقیق. 11

2-مقدمه : 12

2-1تعریف فراشناخت.. 12

2-1-1 راهبردهای فراشناختی. 13

2-1-1-1 خودآموزی. 16

2-1-1-2 خودبازبینی. 16

2-1-1-3 خودپرسی. 16

2-1-1-4 خود نظم دهی. 17

2-1-1-5 تدریس دو جانبه 17

2-1-1-6 بازآموزی اسنادی. 18

2-1-2 راهبردهای براون در بارهی کمک به فراشناخت دانشآموزان. 18

2-1-3 راهبردهای گوستا برای پرورش فراشناخت دانشآموزان. 20

2-1-4 ویژگی راهبردهای فراشناختی. 23

2-1-5 ارزشیابی رشد توانایی های فراشناختی. 27

2-2تعاریف خلاقیت.. 27

2-2-1 اهمیت خلاّقیت.. 31

2-2-2 مراحل خلاّقیت.. 31

2-2-3 ویژگی های مهم در خلاقیت.. 32

2-2-4 عوامل مؤثر در خلاّقیت و رشد آن. 34

2-2-5 خلاّقیت از دیدگاه مکاتب مختلف.. 35

2-2-5-1 مکتب رفتارگرایی: 35

2-2-5-2 مکتب روانکاوی : 36

2-2-6 ویژگیهای افراد خلاق. 37

2-2-6-1 ویژگیهای شناختی افراد خلاق. 37

2-2-6-2 ویژگیهای انگیزشی افراد خلاق. 37

2-2-6-3 ویژگیهای شخصیتی افراد خلاق. 38

2-2-7پرورش خلاّقیت و ایدهپردازی در دانشآموزان. 42

2-2-8 اصول تورنس... 43

2-2-9 الگوی پرورش خلاقیت ویلیافر. 44

2-3 خود پنداره 46

2-3-1 تعاریف خود پنداره 47

2-3-2منابع تشکیل دهندۀ خود پنداره 49

2-3-3 ابعاد خودپنداره 50

2-3-4 رشد و تغییر خود پنداره 51

2-3-5 عوامل موثر بر رشد خودپنداره 52

2-3-6اهمیت خودپنداره 53

2-3-7 اجزا و عناصر خودپنداره 54

2-3-8 ویژگیهای خود پنداره 56

2-3-9 الگوهای نظری خودپنداره 58

2-3-9-1الگوهای تک بعدی : 58

2-3-9-2الگوی چند بعدی خودپنداره 59

2-4 پیشینه تحقیق. 63

2-4-1 مروری بر پیشینه داخلی. 63

2-4-2 مروری بر پیشینه خارجی. 64

فصل سوم:روش اجرای تحقیق. 69

3- مقدمه 70

3-1روش تحقیق. 70

3-2 جامعه آماری. 70

3-3 نمونه و روش نمونه گیری. 70

3-4 ابزارهای تحقیق. 71

3-5 روش اجرای تحقیق. 72

3-5-1 بسته آموزشی راهبردهای فراشناختی. 72

3-5-2 بستۀ آموزشی خلاقیت.. 72

3-6 روش تحلیل دادهها 72

فصل چهارم: یافته های پژوهش... 73

4- مقدمه 74

4-1توصيف داده ها 75

4-2 یافته های استنباطی. 78

4-3 فرضیه اول پژوهش... 79

4-4 فرضیه دوم پژوهش... 80

4-5 فرضیه سوم پژوهش... 82

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.. 83

5-1 بحث و نتیجه گیری: 84

5-1-1بحث و بررسی فرضیه اول: 84

5-1-2 بحث و بررسی فرضیه دوم: 84

5-1-3 بحث وبررسی سوم فرضیه سوم 85

5-2محدودیتها و مشکلات تحقیق. 87

5-2-1 محدودیتهای در اختیار: 87

5-2-2محدودیتهای خارج از اختیار: 88

5-3 پیشنهادها 88

5-3-1 پیشنهادهای کاربردی. 88

5-3-2 پیشنهاد برای سایر پزوهشگران. 89

پیوست ها 90

منابع و مآخذ. 109

منابع فارسی. 109

منابع انگلیسی. 112

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول4- 1 شاخصهای توصیفی خودپنداره تحصیلی. 75

جدول ۴ – 2 بررسی نرمال بودن توزیع بر اساس آزمون کولموگروف – اسمیرنف به تفکیک گروه 78

جدول ۴ - 3 همگني ضرايب رگرسيون- بررسي اثر گروه و پیش آزمون بر خودپنداره تحصیلی. 79

جدول ۴ – 4 تحليل كوواريانس- بررسي اثر گروه بر خودپنداره تحصیلی. 80

جدول ۴–5 همگني ضرايب رگرسيون- بررسي اثر گروه (آموزش خلاقیت) و پیش آزمون بر خودپنداره تحصیلی 81

جدول 4 – 6 تحليل كوواريانس- بررسي اثر گروه (آموزش خلاقیت) بر خودپنداره تحصیلی. 82

جدول 4- 7- نتایج حاصل از تحليل كوواريانس خودپنداره تحصیلی مربوط به بررسي روش آموزش خلاقیت، فراشناخت و گروه گواه 82

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار 2-1 گزارش درصدی سئوال های درک مطلبی که دانش آموزی قبل، به هنگام، و پس از آموزش فراشناختی درست پاسخ داده است. 25

نمودار 2-2 : ویژگیها و خصوصیات افراد خلاّق. 41

نمودار 4-1 ميانگين خودپنداره تحصیلی به تفکیک گروه و آزمون. 76

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل 2-1 الگوی خودپندارۀ تک بعدی. 59

شکل 2-2 الگوی عامل مستقل خودپنداره 59

شکل 2-3 الگوی عامل همبسته خود پنداره 60

شکل 2-4 الگوی جبرانی خودپنداره 60

شکل 2-5 الگوی طبقه ای (خودپندارۀ تحصیلی) 61

شکل2-6 الگوی سلسله مراتبی. 62

شکل 4– 1 بافت نگار مربوط به نمرات پیش آزمون گروه آزمایشی1 (آموزش فراشناخت) 76

شکل 4 – 2 بافت نگار مربوط به نمرات پس آزمون گروه آزمایشی 1 (آموزش فراشناخت) 77

شکل 4 – 3 بافت نگار مربوط به نمرات پیش آزمون گروه آزمایشی2(آموزش خلاقیت) 77

شکل 4 – 4 بافت نگار مربوط به نمرات پس آزمون گروه آزمایشی 2 (آموزش خلاقیت) 78

شکل ۴ - 5 همگني ضرايب رگرسيون- بررسي اثر گروه و پیش آزمون بر خودپنداره تحصیلی. 79

شکل ۴ – 6 همگني ضرايب رگرسيون- بررسي اثر گروه (آموزش خلاقیت) و پیش آزمون بر خودپنداره تحصیلی 81

چکیده

به منظور بررسی تأثیر آموزش راهبرد­های فرا شناختی و خلاقیت برخود پندارۀ تحصیلی دانش آموزان در یک روش شبه آزمایشی 54 نفر از دانش­آموزان دختر پایه هفتم یکی از مدارس منطقه 2 تهران از میان 75 نفر از دانش­آموزان همین پایه در مکان مذکور بصورت تصادفی ساده انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 18 نفر ) گمارش شده­اند. افراد نمونه قبل و بعد از اجرای متغیر­های مسـتقل راهبرد­های فراشناختی (گروه آزمایشی1) و آموزش خلاقیت (گروه آزمایشی2) پرسشنامه خودپندارۀ تحصیلی (دلاور،1372) را تکمیل کرده­اند. آموزش راهبرد­های فراشناختی با استفاده از مدل سکستون و همکاران(1998) در گروه آزمایشی 1و آموزش خلاقیت با استفاده از مدل ویلیامز(1970) و تورنس (1962) در گروه آزمایشی 2 اجرا شده و گروه گواه هیچ نوع آموزشی دریافت نکرده­است.

تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داده­است با 95 درصد اطمینان آموزش راهبرد­های فراشناختی بر خودپنداره تحصیلی دانش­آموزان پایه هفتم مؤثر است ضمن آنکه با 95 درصد اطمینان آموزش خلاقیت نیز بر خودپنداره تحصیلی این گروه از دانش­آموزان مؤثر می­باشد.

کلید واژه­ها: دانش آموزان پایۀ هفتم­_ راهبرد­های فراشناختی_ خلاّقیت _ خودپندارۀ تحصیلی

فصل اول: کلیات تحقیق

فصل اول

کلیات تحقیق

1- مقدمه

از برجسته­ترین ویژگیهای انسان و اساس تداوم حیات قدرت اندیشه است. و یکی از کمبود­های حسرت­بار در بسیاری از دانش آموزان و در مراحل بعد بزرگسالان، ناتوانی آن­ها در بیان اندیشه و حل مسئله و به نوعی ابداء و نوآوری می­باشد. اگر چه انسان در طول زندگی خویش هرگز از تفکّر و اندیشه فارغ نبوده وبا نیروی تفکّر صحیح، تصمیم گرفته و توانسته است به حل مسائل و مشکلات بپردازد و به رشد و تعالی نایل گردد. ولی لازمه­ی درست اندیشیدن و تفکر خلاّق، حل مسئله، تمرین اسـت.با توجه به اینکه از پیچیده­ترین و عالی­ترین جلوه­های اندیشه انسان تفکّر خلاّق است. لازم است دانش آموزان با اندیشه­های زیبا خو بگیرند. بنابراین مهمترین نقش مربی این است که دانش آموزانرا به این راه هدایت کند و از راهبرد­های مختلفی استفاده نماید. از جمله این راهبرد­ها آموزش فرا شنـاخت و آموزش دست سازه­های خلاّق اسـت که در سال­های اخیر مورد توجه آموزش و پرورش قرار گرفته­است. تجربه نشان می­دهد که اگر مفاهیم روان شناسی شناختی و فرا شناختی و کار­های عملی (دست سازه­ها) خوب توصیف کنیم و آموزش دهیم شاهد پیشرفت چشمگیری در جهت پرورش نسلی خلاّق با قدرت حل مسئله بالا و شکوفایی استعداد­ها در زمینه­های مختلف تحصیلی در آموزش و پرورش خواهیم بود. که به نوعی این امر سسب با رفتن عزت نفس در نوجوانان ما خواهد شد و در پی آن بر افزایش خود پندارۀ تحصیلی افزوده می­گردد.

این مفاهیم با بسیاری از اعتقادات، متخصصان آموزش و پرورش تناسب دارد. یعنی با حمایت از یادگیری فعال و نه منفعل و با قائل بودن ارزش برای تفاوت­های فردی و با احساس درباره­ی اینکه دانش آموزان انسان­های جامع­ای هستند. دانش آموزان اغلب سعی می­کنند، آموزش­هایی را دنبال کنند، در حالی که عقیده­ای درباره­ی کاری که انجام می­دهند، ندارند و غالباً از تشریح روش­های خودشان برای حل مسائل ناتوان هستند. و یا قادر به نوآوری و ساخت نیستند. اگر رفتار هوشمندانه به عنوان محصول تعلیم و تربیت گسترش پیدا کند، باید راهبرد­های آموزشی که بطور هدفمند سوگیری شده و توانایی­های فراشناخت و تفکّر خلاّق، و ساخت و تولید ابزاری جدید که بر گرفته از فکر و ایدۀ نو برای ایجاد بازار کار را گسترش می­دهد، در روش­های تدریس آموزش و پرورش برنامه ریزی شود.

جالب توجه است که آموزش مستقیم فراشناخت ممکن است مفید نباشد، زیرا وقتی راهبرد­های حل مسأله به دانش آموزان تکلیف می­شود به جای اینکه به وسیله­ی خود آن­ها ایجاد شود ممکن است عملکرد آن چندان مطلوب نباشد، باید توجه کرد که وقتی فرا شناخت تدریس می­شود فشار اضافی به دانش آموزان برای تمرکز بیشتر وارد نشود.

از راههای مختلفی می توان توانایی فرا شناخت و خلاّقیت دانش آموزان را افزایش داد. از جمله این روش­ها طرح سؤال و الگو دادن به دانش آموزان می باشد (درویزه1377) در این رابطه پالینسکارو براون آموزش دوجانبه را مطرح کردند.

علاوه­بر­این، بزرگسالان هدف­ها و منظور­شان را به وسیله­ی هماهنگی ماهرانه­­ی راهبرد­های متنوع پیشرفت می­دهند که شامل تولید کردن، سازمان­دهی، ارزیابی و تدوین گفته­های خود، می­باشد. بر عکس، دانش­آموزانی

که در فرآیند حل مسئله مشکل دارند روش­های متفاوت و ناآگاهانه­ای را برای ترکیب کردن به کار می­برند که نقش برنامه­ریزی را به حداقل می­رساند و عمدتاً بدون کنترل فراشناختی عمل می­کنند (مکاچن 1981،به نقل از دلاپازو گرام،1977)

Polinscar

Brown

Mccuthen