برترین ها

دانلود و خرید پایان نامه با موضوع:

بررسی ارتباط بین جهت گیری مذهبی، سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود (قاطعیت) در بین معتادين كمپ اعتياد شهر ايلام

در زیر قسمت هایی از فایل را مشاهده میفرمایید:

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد علوم و تحقیقات ایلام

گروه روانشناسي

پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته روان‌شناسي (M.A)

گرايش: عمومي

عنوان:

بررسی ارتباط بین جهت گیری مذهبی، سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود (قاطعیت) در بین معتادين كمپ اعتياد شهر ايلام

استاد راهنما:

دكتر ستار كيخاوني

استاد مشاور:

دكتر شهرام مامي

نگارش:

غلامرضا بازدار

بهار 1394

سپاسگزاري :

ازدست وزبان که برآيد کز عهده شکرش به در آيد

سپاس ايزد منان را كه توفيق فراگيري علم را برمن عطا فرمود ومرا در كوران

مشكلات وسختي‌ها ياري نمود، تا اين رساله را با موفقيت به پايان برسانم.

در طول دوران تحصيلي وتهيه اين پايان نامه از راهنمايي ها ومساعدت‌‌هاي استادان ودوستان عزيزي بهره‌برده‌ام كه در اينجا لازم است از همه ايشان مراتب سپاس قلبي وتشكر خالصانه خود را داشته باشــــم. از استاد فرهيخته جناب آقای دکتر ستار کیخاونی استاد راهنما ارجمند و همچنین استاد مشاور جناب آقای دکتر شهرام مامی و استاد داور جهانشاه محمدزاده وکلیه کسانی که ما را در این راه همراهی نمودند.

تقـديم

به

همسـر مهـربانم

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه.................................................................................................................................. 2

1-2- بیان مسئله............................................................................................................................ 3

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقيق.............................................................................................. 6

1-4- اهداف پژوهش..................................................................................................................... 7

1-4-1- هدف کلی........................................................................................................................ 7

1-4-2- اهداف جزئی.................................................................................................................... 7

1-5- فرضيه‌هاي پژوهش................................................................................................................ 8

1-6- متغیرهای پژوهش................................................................................................................. 8

1-7- تعريف واژه‌ها و اصطلاحات فني و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی).............................. 8

1-7-1- تعاريف مفهومي و نظری.................................................................................................... 8

1-7-2- تعاريف عملياتي................................................................................................................ 9

1-8- قلمرو پژوهش.................................................................................................................... 10

فصل دوم: ادبیات نظری پژوهش

2-1- مقدمه................................................................................................................................ 12

2-2- مهارت ابراز وجود............................................................................................................... 13

2-2-1- مداخلات روانشناختی (جرات ورزی)................................................................................ 13

2-2-2- یادگیری مهارت اهمیت دادن به خود................................................................................. 14

2-2-3- سازگاری شخصی یا حفظ سلامت روان............................................................................. 15

2-2-4- راهکارهای تقویت اراده و قاطعیت در تصمیم گیری و دوری از اهمال كاری.......................... 17

2-3- سلامت معنوی.................................................................................................................... 21

2-3-1- شناسایی راهکار مناسب در تبیین سلامت معنوی................................................................. 22

2-3-2- شناخت نیازهای معنوی در بیماران.................................................................................... 23

2-3-3- تأثير دين و باورهاي ديني در سلامت رواني فرد و جامعه..................................................... 26

2-3-4- تاثير دين و باورهاي مذهبي در بهداشت رواني.................................................................... 27

2-3-5- مقابله‌های ديني و سلامت رواني........................................................................................ 28

2-3-6- دين و بيماري رواني........................................................................................................ 28

2-4- جهت گیری مذهبی............................................................................................................. 31

2-4-1- سرمايه مذهبي................................................................................................................. 31

2-4-2- سرمايه مذهبي و ايمان..................................................................................................... 32

2-4-3- خودفزايندگي و استهلاك سرمايه مذهبي............................................................................ 33

2-4-4- مرور دیدگاه چند روانشناس در مورد دین.......................................................................... 33

2-5-تعاریف اعتیاد...................................................................................................................... 38

2-5-1- علل گرایش به اعتیاد........................................................................................................ 38

2-5-2- پیشگیری از اعتیاد............................................................................................................ 39

2-5-3- نظریه‌های انحرافات اجتماعی (پیدایش اعتیاد)..................................................................... 39

2-5-4- علل گرایش به اعتیاد........................................................................................................ 43

2-5-4-1- علل فردی.................................................................................................................. 43

2-5-4-2- علل خانوادگی............................................................................................................ 46

2-5-4-3- علل اجتماعی............................................................................................................. 51

2-5-5- نقش مذهب در درمان اعتياد............................................................................................. 55

2-5-6- نقش مذهب و سلامت معنوی در پیشگیری از اعتیاد............................................................ 56

2-5-7- عوامل تشدید کننده اعتیاد................................................................................................. 61

2-5-7-1- راهکارهای کاربردی.................................................................................................... 62

2-6- پيشينه تجربی تحقیق............................................................................................................ 63

2-6-1- تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور............................................................................. 63

2-6-2- تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور................................................................................. 67

2-7- جمع‌بندي مطالعات انجام شده.............................................................................................. 69

فصل سوم: روش تحقيق

3-1- مقدمه................................................................................................................................ 71

3-2- روش پژوهش..................................................................................................................... 71

3-3- شیوه اجرای تحقیق.............................................................................................................. 72

3-4- جامعه آماری....................................................................................................................... 72

3-5- حجم نمونه و روش نمونه گیری........................................................................................... 72

3-6- ابزار جمع آوری داده‌ها........................................................................................................ 73

3-6- 1- پرسشنامه‌ی سلامت معنوی.............................................................................................. 73

3-6- 2- پرسشنامه جهت گيري مذهبي.......................................................................................... 74

3-6- 3- پرسشنامه ابراز وجود...................................................................................................... 74

3-6-4- روایی ابزار اندازه گیری.................................................................................................... 74

3-6-5- پایایی ابزار اندازه گیری.................................................................................................... 74

3-7- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها................................................................................................. 75

3-7-1- ضریب همبستگی پیرسون................................................................................................. 75

3-8- جمع بندی......................................................................................................................... 76

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1-مقدمه................................................................................................................................. 78

4-2- تجزیه و تحلیل داده‌ها........................................................................................................ 79

4-3- آمار استنباطي..................................................................................................................... 81

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- مقدمه................................................................................................................................ 86

5-2- بحث و نتیجه گیری............................................................................................................. 87

5-3- پیشنهادها و راهکارهای مبتی بر یافته‌های پژوهش................................................................... 88

5-3-1- پيشنهادها به پژوهشگران بعدي......................................................................................... 88

5-3-2- پيشنهادهاي كاربردي....................................................................................................... 89

5-4- محدودیت‌های پژوهش........................................................................................................ 89

5-4- 1- محدودیت‌های در اختیار پژوهشگر.................................................................................. 89

5-4- 2- محدودیت‌های خارج از اختیار پژوهشگر.......................................................................... 89

منابع........................................................................................................................................... 90

ضمائم......................................................................................................................................... 92

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول 3-1-ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس‌های پرسشنامه معتادين كمپ اعتياد..................... 75

جدول 4-1- توزیع فراوانی مربوط به جنسیت، وضعيت تاهل، سن و سطح تحصيلات پاسخگویان........ 79

جدول 4-2- توزیع فراوانی مربوط به وضعيت استخدام، طول دوران اعتياد و وضعيت مصرف مواد....... 80

جدول شماره 4-3- آزمون همبستگی پیرسون بین جهت گیری مذهبی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام.................................................................................................................................................. 81

جدول شماره 4-4- آزمون همبستگی پیرسون بین جهت‌گيري مذهبی(درونی) با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام............................................................................................................................................ 82

جدول شماره 4-5- آزمون همبستگی پیرسون بین جهت‌گيري مذهبی(بیرونی) با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام................................................................................................................................... 83

جدول شماره 4-6- آزمون همبستگی پیرسون بین سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام.................................................................................................................................................. 84

چكيده

تحقيقات درزمینه رابطه مذهب و سلامت، اغلب بيانگر رابطه­اي مثبت بين اين دو متغير بوده است افرادی که احساس کفایت اجتماعی و مذهبی در آن‌ها ضعیف است، برای فرار از اضطراب اجتماعی به مواد مخدر روی می‌آورند و آسیب‌پذیرند. از طرف دیگر اعتیاد با از بین بردن ارزش‌های اخلاقی، انسانی و مذهبی و دور کردن افراد از فطرت متعالی انسان، آن‌ها را مستعد پذیرش فرهنگ پوچ و مخرب می‌نماید. بنابراین نقش مذهب در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی به‌گونه‌ای است که بسیاری از نظریه‌پردازان بزرگ جهان مذهب را به عنوان یک عامل مستحکم در مقابل آسیب‌های اجتماعی تلقی نموده‌اند. هدف اين پژوهش تعيين رابطة جهت‌گیری‌هاي مذهبي، سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام می‌باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی بوده و از حیث نحوه گردآوری داده­ها توصیفی و روش انجام پژوهش نیز پیمایشی و از نظر نوع مقطعی می­باشد و داده­های لازم برای آزمون فرضیه­ها از طریق پرسشنامه گردآوری شده­اند. جامعه آماری این پژوهش معتادين كمپ ترك اعتياد ایلام به تعداد 140 نفر می­باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 103 نفر به عنوان نمونه انتخاب و از روش نمونه­گیری طبقه­ای استفاده شد. و پس از جمع­آوری پرسشنامه­ها و ورود داده­ها به نرم افزار SPSS ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) محاسبه گردید که 3/74 درصد می باشد. و نشان مي­دهد که گويه­ها از همسازي و پايداري دروني بسيار بالاي برخوردار می­باشند. روش مورد استفاده برای آزمون فرضیه­ها روش ضریب همبستگی پیرسون می­باشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش بين جهت‌گيري مذهبی با مهارت ابراز وجود (قاطعیت) و همچنین سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود (قاطعیت) در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام رابطه وجود دارد و معتاداني كه داراي جهت گيري مذهبي درونی هستند، از سلامت معنوی، قاطعیت و ابراز وجود بیشتری برخوردار هستند.

واژگان كليدي: جهت گیری مذهبی، سلامت معنوی، ابراز وجود، معتادین

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

ترقي و پويايي و اعتلاي هر جامعه‌ای جز در داشتن عناصر و اعضايي سالم و کارآمد در آن اجتماع نیست افرادي که علاوه بر وضعيت جسماني مناسب ازلحاظ وضعيت روحي و رواني نيز در حد متعادل و مطلوبي باشند. بدون ترديد تقارن سلامتي جسماني و رواني اصلی‌ترین نتیجه‌اش داشتن جامعه‌ای شکوفا و با آتيه است. سلامت رواني مقوله‌ای بسيار حائز اهميت است چراکه تأثير روح و روان بر عملکرد جسماني بر هیچ‌کس پوشيده نيست. در اين راه بزرگان مذهبي ما و همچنين دانشمندان علوم پزشکي از دیرباز بر مبحث سلامت روان تأکيد داشته‌اند.

در جوامع کنونی و به‌ویژه با ورود به قرن بیست و یکم اکثریت قریب اتفاق افراد به اصول بهداشتی مربوط به ابعاد مختلف جسمانی خویش آگاهی دارند به والدین از طریق رسانه‌های گروهی و به فرزندان از طریق آموزشگاه‌ها این مهم توصیه و سفارش می‌شود. ولی اکثریت جامعه متأسفانه به امر بسیار مهم بهداشت روانی خود و فرزندان اهمیت نمی‌دهند و بهتر آنکه بیان نمائی‌ام آگاهی ندارند(میلانی فر،1379). درحالی‌که برحسب آمارهای کشورهای مختلف تعداد افراد مبنی بر مشکلات و معضلات روانی رو به فزونی است. گرچه به نظر می‌رسد همه انسان‌ها مسئول اعمال و سلامت خود هستند ولی در مورد وابستگی به مواد و اعتیاد مسئله اندكی پیچیده تر است بدین معنی كه فرد معتاد صرفا یك مصرف كننده نیست كه هر وقت خواست ماده ای را مصرف كند و هر وقت نخواست آن را كنار بگذارد. در واقع مجموعه ای از عوامل ذهنی، روانی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... فرد را به این سمت سوق می‌دهند كه معمولا همه آن‌ها در نگاه اول موردتوجه قرارنمی گیرند و روند درمان راتحت تاثیر قرار میدهند و البته خود اعتیاد و فرد وابسته به مواد نیز بر عوامل بالا تاثیر می‌گذارند و خانواده و جامعه را به واکنش‌های خاص وادار می‌کند لذا اخیراً بر رفتار خانواده ونقش آن‌ها بر ادامه اعتیاد فرد تاكید شده است و البته سوالی كه اغلب پدر و مادرها وهمسران می‌پرسند این است كه در مقابل فرد وابسته به مواد چه رفتاری نشان بدهیم كه فرد مجدداً مصرف مواد را شروع نكند پاسخ به این سوال اندكی مشكل است وراهنمایی ها بستگی به شرایط فرد وخانواده اش دارد وشایدپاسخ به اینكه چه كارهایی را نبایدانجام داد راحتترباشد. (بیابانگرد، 1373)

اختیاردادن اولین و مورد توافق‌ترین مشخصه هموابستگی است که در آن اعضای خانواده فکر می‌کنند کمترین کنترل را روی توانمندسازی افراد برای مصرف مواد دارند و آن هم به خاطر فشار اجتماعی روی افراد حمایت گر خانواده مثل همسرومادر است که از اعضای دیگر خانواده حمایت می‌کنند یا ممکن است وابستگی‌های بین فردی بیمار گونه بین افراد خانواده وجود داشته باشد که یک نفر از فرد معتاد حمایت می‌کند. که هر دوی این رفتارها واحساس ها باعث می‌شود که در مقابل تغییر رفتار اعتیادی مقاومت ایجاد شود. بنابراين، براي پيشگيري از بروز حالات عدم تعادل رواني و خارج شدن انسان از خط صراط مستقيم، بايد بازگشت به فطرت پاک الهي را توصيه كرد، همچنین قدرت ابرازوجود تا انسان به دور از عوامل تحريکي خارج‌کننده از صراط مستقيم، به اين راه راست پاي‌نهد و منحرف نگردد. اينجا نقطة عطف ارتباط بين دين و مذهب و بهداشت رواني است؛ زيرا بهداشت رواني نياز به شناخت کامل روان انسان دارد؛ دين نشئت گرفته از علم الهي است و خالق، از روان مخلوق خود شناخت كامل دارد. بنابراين، دين مي‌تواند اطلاعات جامعي دربارة روان انسان ارائه کند و آموزه‌هاي آن مي‌تواند راهنماي کاملي براي رعايت بهداشت رواني باشد. (بيابانگرد، 1373).

1-2- بیان مسئله

بر اساس جدیدترین پژوهش‌های جامعه‌شناختی، 95% انسان‌ها به وجود خداوند ایمان دارند. محققان هیچ قومی از اقوام بشري را نیافته‌اند که صاحب نوعی دین نباشند. مذهب به عنوان مجموعه اي از اعتقادات بایدها و نبایدها و نیز ارزش‌های اختصاصی و تعمیم یافته، از مؤثرترین تکیه گاه‌های روانی به شمار می‌رود و قادر است معناي زندگی را در لحظه‌های عمر فراهم کند و در شر ایط خاص نیز با فراهم سازي تکیه‌گاه‌های تبیینی، فرد را از تعلیق و بی‌معنایی نجات دهد. آملینگ از مذهب به مثابه یک مجموعه عقاید سازمان یافته یاد می‌کند که به سؤالات زندگی پاسخ می‌دهد. و در قالب متون مذهبی، تشریفات و اعمال سازماندهی می‌شود (وولف، 2011) اسپیکلا و همکاران مذهب را به عنوان یک نظام مرجع براي تفسیر وقایع زندگی مورد بحث قرار می‌دهند. مذهب به عنوان یک نظام با معنا تصور می‌شود که افراد از آن براي کمک به فهم مسایل جهانی، پیش بینی، مهار وقایع و حفظ حرمت خود استفاده می‌کنند. در همین زمینه، یکی از موضوعات دینی و مذهبی، که از سوي محققان به عنوان شاخص پیروي یا تمایل به آموزه‌های دینی در پیشینه پژوهشات مطرح شده، جهت گیري مذهبی است. این مفهوم بر دلایل ابزاري و غیرابزاري بودن افراد، در گزاردن کنش‌هاي مذهبی دلالت دارد. (جان بزرگي، 1388) جهت گیري مذهبی عبارت است از: عملكرد فرد بر اساس باورهاي دینی خود. جهت گیري مذهبی به قرار مرجعیت بخشیدن به ساختار روابط و مناسبات در تمام ابعاد آن، در پرتو رابطۀ انسان با خدا تعریف شده است. در حوزه روان شناسی، آلپورت نخستین محققی هست که جهت گیري مذهبی را مورد بررسی قرار داده است. مقصود آلپورت از جهت گیري مذهبی، ترکیبی از باورهاي مذهبی، رفتارها و انگیزه بود. از ديدگاه آلپورت، این جهت گیري مذهبی به دو صورت جهت گیري مذهبی درونی و جهت گیري مذهبی بیرونی می‌باشد. (بهرامي، 1389) افراد داراي جهت گیري بیرونی، باورهاي مذهبی را قبول دارند و به آن عمل می‌کنند. این گروه به اندازه اي در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند که آن‌ها را در رسیدن به اهداف مادي خود مانند وجهۀ اجتماعی، رفاه و آسایش، حمایت و تأیید یاري رساند. اما جهت گیري مذهبی درونی، فراتر و متعالی تر از این مجموعه اهداف، در نظر گرفته می‌شود. در این جهت گیري، ایمان، به خاطر خود ایمان، ارزشمند و مفید است، نه به عنوان ابزاري براي رسیدن به اهداف. آلپورت مذهب بیرونی را به عنوان یک مذهب نابالغ یا کمتر رسش یافته نسبت به مذهب درونی توصیف می‌کرد. به عقیده وي، مذهب بیرونی کمتر از مذهب درونی، جنبه درمانگرانه و پیشگيرانه دارد. تنها مذهب با جهت گیري درونی است که سلامت روانی را تضمین می‌کند. امروزه توجه به بعد معنوي سلامت در بسياري از تعاريف ارائه شده براي سلامتي مدنظر قرار گرفته است و پيشنهادهايي براي گنجاندن سلامت معنوي به عنوان يكي از ابعاد سلامتي در تعريف سازمان بهداشت جهاني از سلامت ارايه شده است (آلپورت،­2010). هنگامي كه هدف از برخورداري از سلامت معنوي، احساس راحتي، آرامش دروني و... بيان می‌گردد، اين نتيجه را در پي دارد كه با توجه به متفاوت بودن افراد، آنچه ممكن است براي فردي احساس راحتي و آرامش ايجاد كند، ممكن است براي ديگري كارايي نداشته باشد. پس هر كس بايد در پي چيزي باشد كه براي شخص وي احساس راحتي، اميد، معنا و آرامش دروني به ارمغان آورد. سلامت معنوي اصطلاحي است كه در دانش جديد پزشكي در بازه زماني سال 1979 ميلادي توسط بهداشت جهاني به عنوان ركن چهارم سلامت مطرح گرديد و در معاهده كپنهاك براي توسعه اجتماعي مورد توافق دولت‌های اروپايي قرارگرفت. (فرهنگستان علوم پزشكي ايران، 1389)

Enabling

codependence

Wulff

Allport